
Gweledigaeth
Dyfodol lle mae safleoedd tomenni glo yn cael eu hamddiffyn a’u dathlu fel hafanau bywiog i fywyd gwyllt, treftadaeth a llês cymunedol
Bwriad
Mae Glo i Natur CIC yn gweithio i amddiffyn, adnewyddu a adfywio y bioamrywiaeth o domeni glo yn cymoedd y De tra’n creu gofodau werdd cynhwysgar sy’n gwell boddhâd cymunedol, dathlu treftadaeth diwidianol a cysylltu pobl o bob oedran gyda natur.
Sefydlwyd Glo i Natur CIC yn 2025 (Rhif cwmni: 16778185), ac mae’n gwmni buddiant cymunedol sydd wedi ymrwymo i warchod, adfer a dathlu bioamrywiaeth a threftadaeth unigryw safleoedd tomenni glo yng Nghymoedd De Cymru.
​
Mae’r CIC yn ffrwyth o weledigaeth yr ecolegydd infertebratau Liam Olds, ar ôl dros ddegawd o waith arloesol gyda’i Fenter Bioamrywiaeth Tomenni Glofeydd, a ddangosodd werth ecolegol rhyfeddol y tirweddau hyn, a oedd wedi cael eu hanwybyddu ers blynyddoedd. Gan adeiladu ar y sylfaen hon, sefydlwyd Glo i Natur CIC yn ffurfiol mewn partneriaeth ag aelodau eraill o’r bwrdd, gan gyfuno arbenigedd mewn ecoleg, addysg, ymgyrchu ac ymgysylltu cymunedol.
Mae’n gweledigaeth ni’n syml: dyfodol lle mae safleoedd tomenni glo’n cael eu gwarchod a’u gwerthfawrogi fel hafanau bywiog i fywyd gwyllt, treftadaeth a lles cymunedol.
Yn Glo i Natur, ni’n gweld safleoedd tomenni glo nid fel creithiau o’r gorffennol, ond fel mannau o obaith ac adnewyddiad. Trwy reoli cynefinoedd yn ymarferol, ymchwil, addysg ac ymgysylltiad cymunedol, ni’n anelu at sicrhau bod y tirweddau hyn yn parhau i gynnal bywyd gwyllt mewn perygl, ac ar yr un pryd yn ysbrydoli pobl i gysylltu â natur a hefyd treftadaeth ddiwydiannol ein cymoedd.

Amcanion
Yn Glo i Natur CIC, mae’n gwaith ni’n cael ei arwain gan bum prif amcan:
1. Cadwraeth a Rheolaeth Tir
-
Diogelu, adfer ac ehangu cynefinoedd ar safleoedd tomenni glo er mwyn gwarchod rhywogaethau prin a dirywiol.
-
Cynnal gwaith ymarferol ar y tir i greu ecosystemau gwydn sy’n darparu manteision bioamrywiaeth hirdymor.
-
Cynnal arolygon ecolegol, monitro ac ymchwil i lywio camau cadwraeth ac ehangu gwybodaeth am fioamrywiaeth tomenni glo.
2. Ymgysylltu Cymunedol a Lles
-
Cynnig cyfleoedd cynhwysol i bobl o bob oed a gallu i gysylltu â natur a threftadaeth.
-
Hybu iechyd a lles trwy fynediad at fannau gwyrdd llawn bioamrywiaeth a gweithgareddau awyr agored.
-
Dathlu treftadaeth ddiwylliannol a diwydiannol Cymoedd De Cymru trwy ddigwyddiadau, dehongli, a gweithgareddau creadigol.
3. Addysg ac Ymchwil
-
Trefnu rhaglenni addysgol, gweithdai, teithiau tywys, sgyrsiau ac ymgyrchoedd gwyddoniaeth dinasyddion i godi ymwybyddiaeth o fioamrywiaeth a threftadaeth tomenni glo.
-
Datblygu a rhannu adnoddau addysgol i ysgolion, grwpiau cymunedol a’r cyhoedd ehangach i ysbrydoli pobl i werthfawrogi ac amddiffyn y safleoedd hyn.
-
Cefnogi ymchwil academaidd a gwyddoniaeth ddinesig i wella dealltwriaeth ac arferion cadwraeth.
-
Cynnig cyfleoedd i bobl ifanc neu cadwraethwyr gyrfa gynnar trwy wirfoddoli, hyfforddiant neu lleoliadau â thâl, sy’n helpu i datblygu sgilliau ymarferol yn y sector cadwraeth.
4. Cynaliadwyedd a Phartneriaethau
-
Chwilio am ffyrdd i ddiogelu safleoedd trwy brynu tir, gweneud cytundebau gyda pherchnogion, neu roi cyngor ar reolaeth tir.
-
Cydweithio ag awdurdodau lleol, y llywodraeth, tirfeddianwyr, sefydliadau cadwraeth a grwpiau cymunedol i hyrwyddo rheolaeth gynaliadwy o’r domeni.
-
Datblygu partneriaethau i sicrhau amddiffyniad hirdymor ac i gyflawni cadwraeth ar raddfa fawr yng Nghymoedd De Cymru ac ymhellach.
5. Eiriolaeth ac Ymwybyddiaeth
-
Eirioli dros werth ecolegol, diwylliannol a chymunedol safleoedd tomenni glo er mwyn sicrhau eu bod yn cael eu cydnabod, eu hamddiffyn a’u dathlu.
-
Cyhoeddi adroddiadau, deunyddiau addysgol a chynnwys cyfryngol i hysbysu ac ysbrydoli cymunedau.
-
Dylanwadu ar bolisïau a phenderfyniadau cynllunio i atal colli safleoedd o werth hanesyddol ac ecolegol.
Cyfarfod y Tîm
Yn Glo i Natur CIC, mae’n gyfarwyddwyr ni’n dod ag arbenigedd mewn ecoleg, addysg, ymgysylltu cymunedol a rheolaeth cynefinoedd.
Mae pob aelod o’r tîm gyda ymrwymiad i amddifyn bioamrywiaeth ar tomenau tra’n helpu pobol cysylltu gyda natur a hanes o’r tirweddau ôl-diwidianol yma.









